Sandıklı ve Çevresinde Yunan zulmü: Sandıklı’nın ilk işgali 8 Ağustos  1921 yılında 24 saat , ikinci işgal 11 Ağustos 1921 yılında  yine 24 saat ile,üçüncü işgal ise 7 Eylül 1921 yılında olmak üzere 5 gün süre ile gerçekleşmiş olup 12 Eylül 1921 yılında,Şuhut’tan hareket eden Türk ordusunun yaklaşmakta olduğu haberini alan Yunan askerleri, Çiğiltepe’deki mevzilerine çekilmişlerdir.

Yunanlılar, Sandıklı’nın işgali sırasında 4 kişiyi öldürmüş, 2’si kız,4’ü kadın olmak üzere toplam altı kişinin ırzına geçmiş, 524 adet hayvan ve 2100 iaşe gasp etmiş,1620 kişi de angaryada zorla çalıştırıl-mışlardır. Başağaç köyünden Ömer Hoca’yı minareden sallamışlar,Kozluca köyünü yakarak Kör Süleyman isimli kişiyi boğazından süngü ile kesmişlerdir.

Konuyu biraz  daha açacak olursak;Yunanlıların Sandıklımızda icra ettikleri bazı zulümler şunlardır; Talat Yalaz’ın arşiv kayıtlarından tespit  ettiğine göre,Sandıklı ve çevresinde Kınık, Kırka,Kozluca,köyleri kısmen yakılmıştır.

16 Ekim 1921-27 Ağustos 1922 tarihleri arasında ise Yunanlıların Afyonkarahisar ve çevresinde çıkartmış oldukları yangınlarla ilgili olarak Genel Kurmay Başkanlığına sunulan rapora göre üç köyden başka; Körs (Gürsu-Davul Köy),Sandıközü, köylerinin de yakıldığı ifade edilmiştir.

22 Eylül 1921 tarihli askeri rapora göre ise;Sinan bey müfrezesinin taarruzu karşısında Bovadin-Çay hattında bulunan Yunan kuvvetleri Kuzey-batıya ve iki taburu ile Pazarağaç,Karacaören, Akarım(Akharım-Akmram) köylerini yakarak İnli’ye çekilmişlerdir.

10 Ağustos 1921 tarihinde Yunanlılar, Sandıklı-Hacıhan (Hacan),Başağaç ve Kılandıras (Karadirek) kesimine çekilmiş,burada 1 kişiyi öldürmüşler, Askeri kışlayı yakmışlar,Ekinhisar ile Hacan arasında bulunan dokuz köyün ekinlerini ateşe vermişlerdi.

Sandıklı Kışlası’nı yakarak Karagözlerin Ali Osman’ı öldürmüşlerdir. Sandıklı’nın Sasak (sazak) mevkiinde Yunan uçaklarının inip kalkması için havaalanı yapımında,her haneden bir kişi zorla çalıştırılmıştır.

Yunanlıların, Afyonkarahisar ve çevresinde yaptıkları zulümlerin boyutu gerçekten çok büyüktür.  Afyonkarahisar genelinde Yunanlıların işgali sırasında resmi kayıtlara göre: Afyonkarahisar merkezde 221,Emirdağ ilçesinde 17, Sandıklı’da 6,Sincanlıda 204 olmak üzere toplam 448 ırza tecavüz olayı yaşanmıştır. Bu rakamlar Yunan zulmünün boyutunu gözler önüne sermektedir. Sandıklı’da iki köy tamamen,iki köy kısmen; 56 ev de tamamen yanmıştır.İhtiyaç sahipleri komisyonlardan 28 000 lira talep etmiş,1339/1923 yılında bu paranın verilmesi planlanmıştır.

Yunanlılar son defa Karahisar livası merkezini 12 Temmuz 1338’de işgal etmiş ve kuvvetlerini Sandıklı,Çivril,Bolvadin,Aziziye kazalarına çekmiş ve Sakarya savaşı neticesinde Bolvadin,Aziziye ve Sandıklı kazalarından çekilerek, merkeze bağlı köylerden 115,Çivril’den 22 köyü, Çivril kazası merkezini 27 Ağustos 1338 yılına kadar işgal altında bulundurmuştur.

Yunanlılar işgal sırasında ekin tarlalarını yakmanın yanı sıra,bir çok köyün ev kerestelerini alarak istihkamların yapımında ve bir kısmını da odun olarak kullanmışlardır.

12 Eylül 1921 tarihinde Şuhut’tan hareket eden Türk ordusunun yaklaşmakta olduğu haberini alan Yunan askerleri, Çiğiltepe’deki mevzilerine çekilmişlerdir. Bu çekilme sırasında Eski Kışla’yı (Yanık kışla) yakarak kaçmışlardır. 1937 yılından itibaren, uzun süre 12 Eylül tarihlerinde Sandıklı’nın düşman işgalinden kurtuluşu kutlamaları yapılmış olup sonraki yıllarda bu kutlamalardan her nedense Vazgeçilmiştir. O dönemlere ait, siyah beyaz fotoğrafları incelediğimizde bu törenlerin ilçemiz Dinar Caddesi (Yunus Emre Bulvarı) üzerinde yapıldığını görüyoruz. Belediye başkanlığı tarafından Düzenlenen törenlerde işgalden kurtuluş çeşitli figürlerle anlatılmaya çalışılmıştır. Birisinde, siyahlara bürünmüş bir kız çocuğunun temsil ettiği esaret tablosu ortadan kaldırılarak, Türk bayraklarına sarılı hali gözler önüne serilmiştir.

Peki o günlerden bu güne biz Sandıklı’lılar ,bu kutlamaları niçin ve hangi  gerekçelerle unuttuk?

Kaynak:Ali Osman KARAKUŞ/Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Tarihte Sandıklı, Malatya 2009