KOÇHİSAR KÖYÜNDE BULUNAN TÜRBE YATIR VE ZİYARETGAHLAR

24 Haziran 2014

23:59

KOÇHİSAR KÖYÜNDE BULUNAN TÜRBE YATIR VE ZİYARETGAHLAR

Koçhisar Köyü: Afyonkarahisar iline 68 km, Sandıklı ilçesine 7 km uzaklıktadır. Sandıklı-Hocalar yolu üzerinde bulunan Koçhisar Köyü ayrıca Hüdai kaplıcalarına 1 km uzaklıktadır.

2010 yılı nüfus sayımlarına göre nüfusu 588 kişidir. Geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Koçhisar Köyü köylerimiz arasında tarihi eskilere dayanan köylerimizden birisidir. Roma-Bizans döneminde Sandıklı Ovasında kurulu Pentapolis (Beş Şehir)’den birisidir. Şehir,Sağlık ve Şifa Tanrısı Apollon’a adanmıştır.Hieropolis adından da anlaşılacağı gibi şehir kutsallığını kendisine 1 km.mesafede bulunan Ağros Thermon yani Hüdai Kaplıcalarından almıştır. Hieropolis Hristiyanlığın bölgemizdeki dini merkezidir.Apemia (Dinar)’dan gelen ikinci Kral Yolu buradan geçmektedir. Koçhisar Köyü Grek-Roma-Bizans dönemlerinde kutsal bir şehirdi. Tapınak şehri olarak kurulmuştur.

[1]

Bölgenin Türklerin fethiyle birlikte Türk iskanları başlamıştır. 438 numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu defteri kayıtlarında H.937/M.1530 yılında adı Koç-hisar olarak geçmekte olup Sandıklı kazasına bağlı bir köydür[2].

H.1032/M.1623 tarihli ve 2567 numaralı Avarız defteri kayıtlarına göre bu tarihte 7 gerçek hanesi,1.5 avarız hanesi bulunmakta olup nüfusu ise 35 kişidir. Bu rakam H.1121/M.1709 yılında ise yükselişe geçmiştir. Bu tarihte gerçek hanesi 13 olup avarız hanesi 3’tür. Köyün nüfusu ise 65 kişi olmuştur[3].

115. ve 16. yüzyıllarda Koçhisar köyünde Ahi Hızır zaviyesinin var olduğunu görüyoruz. Yöre halkının Hızır dede olarak bildiği bu zatın kimliği konusunda bu zaviye bizlere ipuçları vermektedir. Sandıklı kazası sınırları içersinde 35 zaviye bulunmakta olup bunların altı adedi Ahiler tarafından kurulmuştur. Bu da Ahi teşkilatının Sandıklı’daki önemli fonksiyonunu göstermektedir. Bu zaviyelerden biriside Ahi Hızır zaviyesidir. Yine aynı dönemde Koçhisar köyünde Murat Baba (Murad Fakih) zaviyesi ile Sülü Hacı zaviyeleri de mevcuttur[4]. Bu kadar fazla zaviyenin olması Koçhisar köyünü o dönemde önemli bir konuma sahip olduğunu göstermektedir.

AHİ HIZIR ZİYARETGAHI

Ahi Hızır Ziyartgahı: Köy içersinde Sandıklı’dan köye girişte yolun sol tarafındadır.Etrafı duvarlarla çevrilidir. Birbirine bitişik iki mezar bulunmaktadır. Mezar yakın dönemde tamir ettirilmiş olmasına rağmen asıl yapıda horasan tarzı sıva özellikleri görülmektedir. Mezarı başında 1,5 metre uzunluğunda yazısız silindir şeklinde bir mezar taşı vardır. Bu taşın ortasın da ise hilal şeklinde bir işaret mevcuttur.Bazı kaynaklara göre bu ayın doğuşunu simgelemektedir. Mezar yapısında antik döneme ait taşlar kullanılmıştır.Mezarın bulunduğu yer Hatip İvaz zaviyesinin bulunduğu yerdir.

Ahi Hızır Kimdir: Anadolu’nun Türkleşmesinden sonra iskan yapılan yerlerin başına getirilerek halkın dini ve milli eğitimlerini veren bir Anadolu Evliyasıdır. Hepsinden önemlisi adına bir zaviyesi bulunmaktadır. Kendisi Ahi Teşkilatına bağlı bir eren’dir. Çorhisar Dede’nin kardeşlerinden olduğu söylenmektedir.[5] Diğer mezarın ise Hızır Dede’nin eşi olduğu söylenmektedir.

Ahi Hızır Ziyaretgahı Halk İnançları:Türbenin duvar dışında kazan ocakları mevcut olup adak törenleri burada yapılmaktadır. Türbe genellikle çocuk sahibi olmak isteyen aileler tarafından ziyaret edilmektedir. Koçhisar köyü yağmur duasına burada çıkmaktadır.Yine adak,kurban gibi törenler yine burada yapılmaktadır[6]. Mezar taşlarında görülen değişik tip ve renkte yazmalar ise burada da dilek tutulduğunun bir başka göstergesidir.

Dipnotlar

[1] A.Osman Karakuş,Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Tarihte Sandıklı, s;53

[2] Ali Osman Karakuş,Sandıklı Türbeleri C.1 Syf.8 Sandıklı 2011

[3] A.Osman Karakuş,Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Tarihte Sandıklı, s;81

[4] Ali Osman Karakuş,Sandıklı Türbeleri C.1 Syf.8 Sandıklı 2011

[5] Bu kardeşlik ana ve babadan dolayı değil,aynı gayeyi gütmekten,bir dergaha bağlı olmaktan ileri gelmektedir.Kardeşlikten kasıt yol arkadaşı,dava arkadaşı anlamındadır.

[6] Koçhisar Köyünden Adem Çalışkan,Çiftçi 55 Yaşında

Kaynak:Ali Osman KARAKUŞ,Sandıklı Türbeleri c.2

Ali Osman Karakuş hakkında:

Ali Osman KARAKUŞ 1977 yılı kışında Sandıklı'da doğdu. İlkokulu Bekteş Köyünde, Liseyi ise Sandıklı Lisesinde okudu. Yayın hayatına şiirle ilkokul sıralarında başladı. Şiirlerinde Ozan Çulsuz mahlasını kullanmaktadır. Türk Yurdu, Türk Yurtları, Türk Edebiyatı, Yesevi, Sevgi Yolu, Gülpınar,Ozanca,Beldemiz Afyon,Dört Mevsim Sandıklı, Pankobirlik gibi dergilerde şiir ve araştırma yazıları yayınlandı. Bunun yanı sıra uzun yıllar çeşitli yerel radyolarda sunuculuk ve kültürel proğram yapımcılığı yaptı. Yerel araştımalara ağırlık veren yazarın araştırma ve şiirleri, Sandıklı Yurt Sesi, Sandıklı Sesi, Sandıklı Yıldızı, Sandıklı Termal gazetelerinde yazı dizisi olarak yayımlandı. Şairlik yönü ağır basan yazar değişik antolojilerde de yer almıştır. Bunlardan bazıları şöyledir, Türkiye Ozanlar Antolojisi, Afyonkarahisarlı Halk Ozanları Antolojisi, Ozanlar Güldeste, Ozanlar Duygu Seli, Anonim Üç, Çam sakızı Çoban Armağanı. Sandıklı araştırmaları konusunda çeşitli komisyonlarda görev almıştır. Yayınlanmış Ortak çalışmaları: Yakamoz (Şiir) Geçmiş Zaman Olur ki Fotoğraflarla Sandıklı cilt.1 Geçmiş Zaman Olur ki Fotoğraflarla Sandıklı cilt.2 Gün Olur Asra Bedel Sandıklı Kilimleri Yazarın yayınlanmış diğer serleri ise şöyledir; -Elif (Şiir) -Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Tarihte Sandıklı -Sandıklı Folkorundan Damlalar Cilt.1 -Şifalı Frigyanın İncisi Hüdai Kaplıcaları -Oku Beni Yaz Beni / Şehitler Destanı -Yunus Emre Türbesi -Sandıklı Ulu Cami -Tarihi Sandıklı Hisarı -Hüdai Kaplıcaları -Akdağ Tabiat Parkı -Sandıklı Türbeleri ve Türbelerle ilgili Halk İnançları Cilt.1 -Dediler ki Vatan Sağolsun, Sandıklı'lı Şehitlerimiz. Araştırma çalışmaları devam eden yazar çeşitli bilimsel toplantılarda Sandıklı ile ilgili bildiriler sunmuştur. 2011 yılında yapılan Sandıklı Araştırmaları Sempozyumunda düzenleme kurulu üyeliğini de yapan yazar,“Sandıklı Türbeleri ve Halk Kültürüne Etkileri” isimli bir bildiri sunmuş olup sempozyum bildirileri Ege Üniversitesi tarafından aynı isimle kitaplaştırılmıştır. Yazarın hazırlığı tamamlanmış baskıya hazır eserleri ise şöyledir; -Geçmiş Zaman olur ki Fotoğraflarla Sandıklı Cilt.3 (Komisyon) -Şeyh Safa Hayatı ve Divanı -Sandıklı Türbeleri ve Türbelerle İlgili Halk İnançları Cilt.3 -Sandıklı Yöresinde Mani Söyleme Geleneği ve Sandıklı Halk Manileri -Sandıklı Efsaneleri -Sandıklı ve Çevresinde Masal Söyleme Geleneği ve Sandıklı Masalları -Sandıklı Folklorundan Damlalar-2 -Gurbette Yalnız bir Şair, Sandıklı'lı Fikri -Sandıklı'lı Şair ve Yazarlar Antolojisi -Sandıklı ve Çevresinde Eğlence Kültürü (Çocuk ve Yetişkin Oyunları) -Sandıklı ve Çevresinde Köy Odası Geleneği -Han Buyruğu (Şiir) -Zemheride Açan Çiğdem (Şiir) -Köyden Şehre Mektuplar (Şiir) -Sandıklı'da Sporun Dünü Bu günü -Kaybolan Değerlerimiz -Sandıklı Halkevi Kuruluş ve Faaliyetleri -Şiirlerle Sandıklı Antolojisi -Hikayeli Sandıklı Türküleri ve Yeni Türkü Derlemeleri Araştırması devam eden çalışmaları: -Sandıklı ve Çevresinde Halk Hekimliği ve uygulamaları -Tarih ve Folklor Açısından Kasaba ve Köylerimiz / -Sandıklı'da Kitabeli Yapılar ve Sandıklı Kitabeleri -Sandıklı ve Çevresinde Halk İnançları ve Uygulamaları -Meşhur Lakaplar ve Hikayeleri -Sandıklı Sözlüğü gibi araştırma çalışmaları devam etmektedir. Araştırmaya olan merakı ile ortaokul sıralarında Osmanlı Türkçesini öğrendi. Öğrenim hayatına ise Anadolu Üniversitesi Tarih Fakülte- sinde devam etmekte olan yazar halen Dinar Pancar Ekicileri Kooperatifi Sandıklı Satış Mağazasında görevli olup evli ve üç çocuk babasıdır.