YÖREMİZDE ÜMMÜ TÜRKÜLERİ-2.ÜMMÜ ÇIKMIŞ YAYLAYA

11 Ocak 2015

10:23

ÜMMÜ ÇIKMIŞ YAYLAYA TÜRKÜMÜZÜN HİKAYESİ

Vakti zamanında Kumalar yaylası teklerinde kurulu bir köyümüzde geçen bu türkümüzün yürek sızlatan bir hikayesi olduğunu öğrendik. Yöremizde söylenen Ümmü türkülerinden birisidir. Sele kapılan ve “Kaçındasın Ümmü Gelin Kaçında”, “ Dört beş kişi tarafından ancak kaçırılabilen “Davul Çeşmesinin önü çayırlık” ve Kirazlı Tepeleri, Ümmü’müm Küpeleri” nden oluşan “Ümmü” türkülerinin dördüncüsüdür. Her birinin ayrı bir türküsü ve hazin bir öyküsü vardır. Biz gelelim “Ümmü Çıkmış Yaylaya” isimli türkümüzün hüzün dolu hikayesine…

Anlatılanlara göre Kumalar eteklerinde kurulu köylerimizden birisinde Ümmü isimli güzel bir kız varmış. Tüm delikanlıların hayalini süsleyen Ümmü’ye talipli çok. Ümmü’nün köyünden başka çevre köylerde Ümmü’ye talipli. Herkes Ümmü’ye aşık. Ümmü ise aynı köyden “Topla Memet” denilen yağız bir delikanlıya gönlü var. Topla Memet Ümmü’nün çocukluktan beri arkadaşı, sırdaşı. Yaylalarda köyde birlikte büyümüşler. Mehmet bir kaza sonucu sakat kalmış.Yürürken sektediği için Topla Memet diye ünlenir olmuş. Her neyse… Ümmü gelinlik çağına geldiğinde isteyiciler gele gide yol etmişler Ümmü’nün kapısını. Ümmü ile Mehmet’in birbirlerini sevdikleri herkesçe malummuş malum olmasına da gel gelelim Ümmü’nün babasına. “Benim sırtı çıplak topala verilecek kızım yok” diyor da başka bir şey demiyormuş. Köyün ileri gelenleri, ahbapların, dostların araya girmesi de bir fayda vermemiş. Ümmü’yü en nihayetinde komşu köyden varlıklı bir aileye vermişler.Ümmü, davullu , zurnalı büyük bir düğün dernekle gelin gitmiş. Kimi kimsesi olmayan Topla Memet ise bir kayanın üzerine oturup yaşlı gözlerle Ümmü’nün gidişini seyretmiş. O günden sonra kaderine kahredip sevdasını ve göz yaşını yüreğine gömen Topla Memet kısa süre sonra hastalanarak yataklara düşmüş. Dünyaya dargın bir halde gözlerini ebediyete yummuş. Vasiyeti gereği mezarı Ümmü’nün gidişini izlediği kayanın yanına kazılmış. Bu olaydan sonra bu hazin aşkın öyküsü türkülere konu olmuş. Yöre halkının “Bayrak Kayası” olarak isimlendirdiği yeri aylarca aradık. Aradan uzun zaman geçmesinden ve olaya tanık kişilerin aramızda olmamsından dolayı yeri konusunda çelişkili ifadelerle karşılaştık. Anlatılanlara göre olay Kumalar dağı eteklerinde kurulu köylerimizden birisinde geçmiş olabilir. Bununla ilgili Ballık, Kusura,Gökçealan,Akin,Karkın, Bekteş, Karacaören,Dutağaç,Kızık, Ekinhisar gibi köylerimizde araştırmalarımız oldu. Bu isimle bilinen bir mevkiye rastlayamadık. Türküyü derlediğimiz Bekteş Köyünde ise eskiden “Bayrak taşı” olarak anılan yerin günümüzde “Öğlen Kayası” olduğu söylendi. Bu mevkinin isminin geçtiği sele kapılan kızların öyküsünü anlatan “Öğlen kayasına çıktım oturdum” diye başlayan türkümüzü daha önce derlemiştik. Bayrak Kayasının tam yeri konusundaki tespiti ileriki çalışmalara bırakıyoruz. Türkümüzün hikayesini ve sözlerini Bekteş Köyünden,Mehmet ve Elife Evkaya çifti ile Zehra Korkmaz isimli 70 yaşındaki bir nineden derledik. Zehra nine gençliğinde eskiden düğünlerin vazgeçilmez tefçilerinden birisiydi.Sağlığında kendisinden yöremizde söylenen bir çok türkümüzü derleme şansımız olmuştu. Zehra nineyi 2012 yılında kaybettik. Bugün ondan bize hatıra derlediğimiz, yöremizde söylenen türkülerden oluşan ses kayıtları ve video çekimleri kaldı. Zehra nineyi “Sandıklı’da Tefçi Kadınlar” isimli araştırma çalışmamızda uzun uzun anlattık. Allah mekanını cennet etsin.

ÜMMÜ ÇIKMIŞ YAYLAYA

Derleme:Ali Osman Karakuş

Yöre:Sandıklı

Kaynak Kişi: Mehmet-Elife Evkaya,Zehra Korkmaz

Derleme Tarihi:1990

Ümmü çıkmış yaylaya

Yamaçtan gel ediyor

Güller açmış goynunda

Kokusu del(i) ediyor

Yayladan gel yayladan

Keklik gibi sekerek

Verem derdine saldı

Ümmü kız ah çekerek

Bizim köyün yaylası

Sanki irem bağıdır

Ana beni evlendir

Tam Ümmü’mün çağıdır

Yayladan gel yayladan

Keklik gibi sekerek

Verem derdine saldı

Ümmü kız ah çekerek

Iraz gelin yaylada

Kazanda süt kaynatır

Ümmü kızı görenler

Aklin fikrin oynatır

Yayladan gel yayladan

Keklik gibi sekerek

Verem derdine saldı

Ümmü kız ah çekerek

Yaylada söğüt dalı

Boydan boya devrilmiş

Beyhude yol bekleme

Ümmü ele verilmiş

Yayladan gel yayladan

Keklik gibi sekerek

Verem derdine saldı

Ümmü kız ah çekerek

Yaylada soğuk pınar

Elimi yusam donar

Ben Ümmü’mden vaz geçmem

Birleşse Şuhut, Dinar

Yayladan gel yayladan

Keklik gibi sekerek

Verem derdine saldı

Ümmü kız ah çekerek

(Kaynak :Ali Osman KARAKUŞ,Öyküleriyle Türkülerimiz)

Ali Osman Karakuş hakkında:

Ali Osman KARAKUŞ 1977 yılı kışında Sandıklı'da doğdu. İlkokulu Bekteş Köyünde, Liseyi ise Sandıklı Lisesinde okudu. Yayın hayatına şiirle ilkokul sıralarında başladı. Şiirlerinde Ozan Çulsuz mahlasını kullanmaktadır. Türk Yurdu, Türk Yurtları, Türk Edebiyatı, Yesevi, Sevgi Yolu, Gülpınar,Ozanca,Beldemiz Afyon,Dört Mevsim Sandıklı, Pankobirlik gibi dergilerde şiir ve araştırma yazıları yayınlandı. Bunun yanı sıra uzun yıllar çeşitli yerel radyolarda sunuculuk ve kültürel proğram yapımcılığı yaptı. Yerel araştımalara ağırlık veren yazarın araştırma ve şiirleri, Sandıklı Yurt Sesi, Sandıklı Sesi, Sandıklı Yıldızı, Sandıklı Termal gazetelerinde yazı dizisi olarak yayımlandı. Şairlik yönü ağır basan yazar değişik antolojilerde de yer almıştır. Bunlardan bazıları şöyledir, Türkiye Ozanlar Antolojisi, Afyonkarahisarlı Halk Ozanları Antolojisi, Ozanlar Güldeste, Ozanlar Duygu Seli, Anonim Üç, Çam sakızı Çoban Armağanı. Sandıklı araştırmaları konusunda çeşitli komisyonlarda görev almıştır. Yayınlanmış Ortak çalışmaları: Yakamoz (Şiir) Geçmiş Zaman Olur ki Fotoğraflarla Sandıklı cilt.1 Geçmiş Zaman Olur ki Fotoğraflarla Sandıklı cilt.2 Gün Olur Asra Bedel Sandıklı Kilimleri Yazarın yayınlanmış diğer serleri ise şöyledir; -Elif (Şiir) -Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Tarihte Sandıklı -Sandıklı Folkorundan Damlalar Cilt.1 -Şifalı Frigyanın İncisi Hüdai Kaplıcaları -Oku Beni Yaz Beni / Şehitler Destanı -Yunus Emre Türbesi -Sandıklı Ulu Cami -Tarihi Sandıklı Hisarı -Hüdai Kaplıcaları -Akdağ Tabiat Parkı -Sandıklı Türbeleri ve Türbelerle ilgili Halk İnançları Cilt.1 -Dediler ki Vatan Sağolsun, Sandıklı'lı Şehitlerimiz. Araştırma çalışmaları devam eden yazar çeşitli bilimsel toplantılarda Sandıklı ile ilgili bildiriler sunmuştur. 2011 yılında yapılan Sandıklı Araştırmaları Sempozyumunda düzenleme kurulu üyeliğini de yapan yazar,“Sandıklı Türbeleri ve Halk Kültürüne Etkileri” isimli bir bildiri sunmuş olup sempozyum bildirileri Ege Üniversitesi tarafından aynı isimle kitaplaştırılmıştır. Yazarın hazırlığı tamamlanmış baskıya hazır eserleri ise şöyledir; -Geçmiş Zaman olur ki Fotoğraflarla Sandıklı Cilt.3 (Komisyon) -Şeyh Safa Hayatı ve Divanı -Sandıklı Türbeleri ve Türbelerle İlgili Halk İnançları Cilt.3 -Sandıklı Yöresinde Mani Söyleme Geleneği ve Sandıklı Halk Manileri -Sandıklı Efsaneleri -Sandıklı ve Çevresinde Masal Söyleme Geleneği ve Sandıklı Masalları -Sandıklı Folklorundan Damlalar-2 -Gurbette Yalnız bir Şair, Sandıklı'lı Fikri -Sandıklı'lı Şair ve Yazarlar Antolojisi -Sandıklı ve Çevresinde Eğlence Kültürü (Çocuk ve Yetişkin Oyunları) -Sandıklı ve Çevresinde Köy Odası Geleneği -Han Buyruğu (Şiir) -Zemheride Açan Çiğdem (Şiir) -Köyden Şehre Mektuplar (Şiir) -Sandıklı'da Sporun Dünü Bu günü -Kaybolan Değerlerimiz -Sandıklı Halkevi Kuruluş ve Faaliyetleri -Şiirlerle Sandıklı Antolojisi -Hikayeli Sandıklı Türküleri ve Yeni Türkü Derlemeleri Araştırması devam eden çalışmaları: -Sandıklı ve Çevresinde Halk Hekimliği ve uygulamaları -Tarih ve Folklor Açısından Kasaba ve Köylerimiz / -Sandıklı'da Kitabeli Yapılar ve Sandıklı Kitabeleri -Sandıklı ve Çevresinde Halk İnançları ve Uygulamaları -Meşhur Lakaplar ve Hikayeleri -Sandıklı Sözlüğü gibi araştırma çalışmaları devam etmektedir. Araştırmaya olan merakı ile ortaokul sıralarında Osmanlı Türkçesini öğrendi. Öğrenim hayatına ise Anadolu Üniversitesi Tarih Fakülte- sinde devam etmekte olan yazar halen Dinar Pancar Ekicileri Kooperatifi Sandıklı Satış Mağazasında görevli olup evli ve üç çocuk babasıdır.