ÜMMÜ ÇIKMIŞ YAYLAYA TÜRKÜMÜZÜN HİKAYESİ
Vakti zamanında Kumalar yaylası teklerinde kurulu bir köyümüzde geçen bu türkümüzün yürek sızlatan bir hikayesi olduğunu öğrendik. Yöremizde söylenen Ümmü türkülerinden birisidir. Sele kapılan ve “Kaçındasın Ümmü Gelin Kaçında”, “ Dört beş kişi tarafından ancak kaçırılabilen “Davul Çeşmesinin önü çayırlık” ve Kirazlı Tepeleri, Ümmü’müm Küpeleri” nden oluşan “Ümmü” türkülerinin dördüncüsüdür. Her birinin ayrı bir türküsü ve hazin bir öyküsü vardır. Biz gelelim “Ümmü Çıkmış Yaylaya” isimli türkümüzün hüzün dolu hikayesine…
Anlatılanlara göre Kumalar eteklerinde kurulu köylerimizden birisinde Ümmü isimli güzel bir kız varmış. Tüm delikanlıların hayalini süsleyen Ümmü’ye talipli çok. Ümmü’nün köyünden başka çevre köylerde Ümmü’ye talipli. Herkes Ümmü’ye aşık. Ümmü ise aynı köyden “Topla Memet” denilen yağız bir delikanlıya gönlü var. Topla Memet Ümmü’nün çocukluktan beri arkadaşı, sırdaşı. Yaylalarda köyde birlikte büyümüşler. Mehmet bir kaza sonucu sakat kalmış.Yürürken sektediği için Topla Memet diye ünlenir olmuş. Her neyse… Ümmü gelinlik çağına geldiğinde isteyiciler gele gide yol etmişler Ümmü’nün kapısını. Ümmü ile Mehmet’in birbirlerini sevdikleri herkesçe malummuş malum olmasına da gel gelelim Ümmü’nün babasına. “Benim sırtı çıplak topala verilecek kızım yok” diyor da başka bir şey demiyormuş. Köyün ileri gelenleri, ahbapların, dostların araya girmesi de bir fayda vermemiş. Ümmü’yü en nihayetinde komşu köyden varlıklı bir aileye vermişler.Ümmü, davullu , zurnalı büyük bir düğün dernekle gelin gitmiş. Kimi kimsesi olmayan Topla Memet ise bir kayanın üzerine oturup yaşlı gözlerle Ümmü’nün gidişini seyretmiş. O günden sonra kaderine kahredip sevdasını ve göz yaşını yüreğine gömen Topla Memet kısa süre sonra hastalanarak yataklara düşmüş. Dünyaya dargın bir halde gözlerini ebediyete yummuş. Vasiyeti gereği mezarı Ümmü’nün gidişini izlediği kayanın yanına kazılmış. Bu olaydan sonra bu hazin aşkın öyküsü türkülere konu olmuş. Yöre halkının “Bayrak Kayası” olarak isimlendirdiği yeri aylarca aradık. Aradan uzun zaman geçmesinden ve olaya tanık kişilerin aramızda olmamsından dolayı yeri konusunda çelişkili ifadelerle karşılaştık. Anlatılanlara göre olay Kumalar dağı eteklerinde kurulu köylerimizden birisinde geçmiş olabilir. Bununla ilgili Ballık, Kusura,Gökçealan,Akin,Karkın, Bekteş, Karacaören,Dutağaç,Kızık, Ekinhisar gibi köylerimizde araştırmalarımız oldu. Bu isimle bilinen bir mevkiye rastlayamadık. Türküyü derlediğimiz Bekteş Köyünde ise eskiden “Bayrak taşı” olarak anılan yerin günümüzde “Öğlen Kayası” olduğu söylendi. Bu mevkinin isminin geçtiği sele kapılan kızların öyküsünü anlatan “Öğlen kayasına çıktım oturdum” diye başlayan türkümüzü daha önce derlemiştik. Bayrak Kayasının tam yeri konusundaki tespiti ileriki çalışmalara bırakıyoruz. Türkümüzün hikayesini ve sözlerini Bekteş Köyünden,Mehmet ve Elife Evkaya çifti ile Zehra Korkmaz isimli 70 yaşındaki bir nineden derledik. Zehra nine gençliğinde eskiden düğünlerin vazgeçilmez tefçilerinden birisiydi.Sağlığında kendisinden yöremizde söylenen bir çok türkümüzü derleme şansımız olmuştu. Zehra nineyi 2012 yılında kaybettik. Bugün ondan bize hatıra derlediğimiz, yöremizde söylenen türkülerden oluşan ses kayıtları ve video çekimleri kaldı. Zehra nineyi “Sandıklı’da Tefçi Kadınlar” isimli araştırma çalışmamızda uzun uzun anlattık. Allah mekanını cennet etsin.
ÜMMÜ ÇIKMIŞ YAYLAYA
Derleme:Ali Osman Karakuş
Yöre:Sandıklı
Kaynak Kişi: Mehmet-Elife Evkaya,Zehra Korkmaz
Derleme Tarihi:1990
Ümmü çıkmış yaylaya
Yamaçtan gel ediyor
Güller açmış goynunda
Kokusu del(i) ediyor
Yayladan gel yayladan
Keklik gibi sekerek
Verem derdine saldı
Ümmü kız ah çekerek
Bizim köyün yaylası
Sanki irem bağıdır
Ana beni evlendir
Tam Ümmü’mün çağıdır
Yayladan gel yayladan
Keklik gibi sekerek
Verem derdine saldı
Ümmü kız ah çekerek
Iraz gelin yaylada
Kazanda süt kaynatır
Ümmü kızı görenler
Aklin fikrin oynatır
Yayladan gel yayladan
Keklik gibi sekerek
Verem derdine saldı
Ümmü kız ah çekerek
Yaylada söğüt dalı
Boydan boya devrilmiş
Beyhude yol bekleme
Ümmü ele verilmiş
Yayladan gel yayladan
Keklik gibi sekerek
Verem derdine saldı
Ümmü kız ah çekerek
Yaylada soğuk pınar
Elimi yusam donar
Ben Ümmü’mden vaz geçmem
Birleşse Şuhut, Dinar
Yayladan gel yayladan
Keklik gibi sekerek
Verem derdine saldı
Ümmü kız ah çekerek