Sandıklı İlçemizin Ece Mahallesi’nde Belediye arkasındaki bu tarihi camii, M.1320 tarihinde Germiyanoğlu Beyliği (1236–1429) döneminde yapılmıştır. Yapım tarihinde beyliğin başında Muzafferüddin Ali Şir oğlu Yakup Bey vardı. Camii şimdiki adını, doğusunda bulunan tarihi Germiyanoğlu Hamamı’ndan almaktadır. Caminin kendisine ait vakfiyesi vardır. Germiyanoğlu Beyliği döneminde Sandıklı’da Kabûli Baba  (Kubbeli) Camii’nden sonra yapılan ikinci camiidir. Kendinden dört yıl sonra yapılan Çavuş Camii’ne örnek olan bu ahşap yapıdaki süslemeler tamamen çöp boyalıdır.

 Caminin genel görünüşü

Camii duvarları, içleri ardıçlarla bağlanmış, Horasan kireci ile taş yığma, minaresi ise kesme taş kaide üzerine tuğladan inşa edilmiştir. Geleneksel Selçuklu ve Beylikler döneminin karakteristik özelliğini taşıyan camii, altı ana ardıç direk üzerine bina edilmiştir. Camide kullanılan keresteler çevrede bulunan ormanlardan temin edilmiştir. Direk taş temellerine, o dönemde çevrede bulunan Frigya-Bizans eserlerinin kalıntıları kullanılmıştır. Bu taşlarda geometrik şekiller ve kutsal incir, çam yaprakları görülür.

 Hamamönü Cami içi ahşap süslemeleri

Caminin ilk yapısındaki düz toprak dam şekli, yaşlıların anlatımlarına göre minare yapımı sırasında (M.1910) doğu yönüne genişleme yapılarak şimdiki şekilde üzeri kapatılmış, ayrıca ek oluşan salon önüne bir mihrap konulmuştur. Caminin direk üstlerine kullanılan ahşap el işlemeli sütun başlıkları, tavan dalları ile tahta kaplama arasındaki üçgen oluşturan çıtalı sitilleri, kirişlerde dal alınlıklarına yapılan değişik boyalarla tezyin edilmesi tamamen orijinal Selçuklu-Germiyan Beyliği özelliğini taşımaktadır. Caminin arka iki direk içine son cemaat mahalli ve üstte çıkma müezzin mahfili ile minberdeki el işlemesi hâlâ canlılığını korumaktadır. Caminin plan ve işleme stili, kendinden sonra dört sene yapılan Çavuş Camii’ne örnek olmuştur. Bu iki camiinde aynı usta elinden çıkması muhtemeldir.

1970 yılında restore edilen caminin yapım kitabesi yoktur. Minareyi Sandıklılı Ali Efendizadelerden, Padişahın asker kaymakamı Hacı Ahmed Bey H. 1326 yılında yaptırmıştır. Ustası ismi tam okunamadı. Minare kitabesi okunuşu şu şekildedir:

         “1326 Hicri sene-i Arabiye makam-ı Bilal-i Habeşi. Fi Ramazan 5. Sahib-ül-Hayrat vel Hasenat. Zatı el-asıl Sandıklı eşrafından Ali Efendizade asâkir-i Şehâne-i Kaymakamlarından Hacı Ahmed Bey dareynde aziz olsun. Âmin.

Amel-i—– “ (M.01.Ekim.1908-Perşembe)

 Hamamönü Camii minare ve kitabesi

Hamamönü Camii adı, Sandıklı Tarihi içinde “ Mescitler ” içinde geçmektedir. Daha sonra minber ve kürsü eklenerek cami sıfatını almıştır. Vakıf kayıtlarına göre caminin ve hamamın Hacı Arif Efendi adında vakfiyesi olduğu belirtilmiştir. Ön tarafında Belediye binası yapılmadan bir kısmı kabirlik olan Mürüvvet Baba Zaviyesi vardı. 1934 yılında zaviye ve kabirler kaldırılıp, park yapıldı. 1920’den 1950 yılına kadar askeri elbise deposu ve sevkiyat yeri olarak kullanılan camii, şimdiki hali ile 200 kişi almaktadır. Caminin 1965 öncesine kadar kuzey yönündeki dere kenarında dört basamakla inilen çukur çeşmeleri ve tuvaleti vardı. Derenin kapatılması üzerine tuvalet hemen yan tarafta doğu yönüne yeraltına yapılmıştır. Ayrıca caminin batı yönüne abdestlikler ve kadın namazgâhı eklenmiştir. Caminin imam ve müezzin kadrosu mevcuttur.

Tapu kaydında; mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü, 35 pafta, 313 ada, 1 parsel ve 254,80 m² ifadesi yazılıdır.

Bu yazı 25 Eylül 2009 tarihinde yayınlanmıştı. Sitede meydana gelen arızadan dolayı kaybolan yazı, okuyucuların isteği üzerine yeniden yayınlanmıştır.

Sandıklı ve çevresinde bulunan tüm camilere ait hazırladığım “Belgelerde Sandıklı Mescit ve Cami Vakıfları” isimli kitabım basıma hazır olup, sponsor gerekmektedir. Bu bilgiler söz konusu kitaptan özet olarak alınmıştır.

NOT: “www.sandikli.biz” sitesinde yayınlanan yazılarım kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.

16.08.2013

Hüseyin HÜSREVOĞLU
Emekli Öğrt. Araştırmacı- Yazar