İlçemizin güzel bir beldesi olan Yavaşlar Kasabası hakkında kısa bir bilgi vermek istiyorum. Tüm medeniyetlerin izlerini çevresinde gördüğümüz Yavaşlar Kasabası kültürel yönden gelişmiş, eğitim seviyesi yüksek bir belde özelliğini halen taşımaktadır. Kasabanın hemen yanında bulunan ve eski anayol güzergâhında önemli bir uğrak teşkil eden, halkın Çapa Sultan dediği Cebe Seki Sultan Zaviyesi tarihi öneme haizdir. Burada Frigya dönemi kalıntılarından oluşturulan çeşme görülmeye değerdir.

               Çapa Sultan denilen Cebe Seki Köyü Roma dönemine ait bir yerleşim yeri olup pek çok kalıntı mevcuttur. Yavaşlar Kasabası eski yol (Cebe Sultan’dan gelen)  tarihi Kral yoluna bağlı önemli bir uğrak noktasıdır. Yakınında bulunan dağlarda 1176 ‘da Miryekefelon Savaşı yapılmıştır. Bu tarihte bölge Türklerin eline geçmiştir. Akpınar, Atça-viranı  (Akça-alan), Alaman tepe denilen yerleşim yerlerindeki halkın ve yörüklerin toplanması ile şimdiki Yavaşlar Kasabası oluşmuştur. Yavaşlar ’da bulunan altı büyük zat ile ilgili bilgiler “Sandıklı Velileri ve Büyükleri” kitabımızda olup, yayımlanacaktır.

İlk olarak Eşekçi Mevkisindeki yörükler şimdiki yere gelerek Yavaşlar ’ı kurmaya başlamışlar. Daha sonra Hacılar (Öztürk) Akça-alan’dan, Ali Efendiler (Gökpınar), Koca Aliler (Sarıçiğil) Eşekçi mevkisinden gelmiş Karakeçili Yörüğüdür. Hacı Salihler (Özer) Kütahya-Altıntaş’dan, Osmanlar (Yayla) Emirdağ İlçesinin Derbent Köyünden gelmiş Karakeçili Yörüğüdür.

 Cebe Sultan Zaviyesi

Kasabanın adı ilk adı Yahşiler Karyesi iken 17.yy adı Yavaşlar-i Mehmed ’tir. 1032/1623 yılında 9 Hane, 2 Avarız hane (100 kişi) 1121/1709 yılında adı Yavaşlu olup 8 hane, 1, 5 Avarız hanedir ( 75 kişi ).

H.1256-M.1840 Yılına ait Vakıflar Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivleri EV. d.11426 nolu belge Sandıklı Vakıf Muhasebe Defteri’nde şu belge vardır:

Evkaf-ı zaviye-i Cebe Sultan der karye-i Yavaşlar tabii Sandıklı. Ba-berat-ı âli mutasarrıfı Seyyid Memiş bin Ali. Hâsılat: Nohut Çeki 6 Baha 40 Şair (arpa) Ölçek 3 kile 3 Baha 85,37 Hınta (buğday) ölçek 5 kile 1 Baha: 81,15 Gelir yekûnu: 201,15 Masarıfatı:140,7 Mizan:201,15–140,7 Masarıfat-ı minha = 60,8 kuruş-para vürüd-u zaviyedar-ı berâyı it’am ayende ve revende. (tekkeye gelenlerin ve gidenlerin yemek ihtiyaçları için)

Bu tekkenin pek çok vakfedilmiş tarlası vardı. Şimdi bu vakıf tarlaların durumu hakkında bilgimiz yoktur.

2.Haziran.1840 tarihinde köyün ilk muhtarı İsmail oğlu Mehmed  olup 350 kuruş yıllık maaşı, daha sonra Hacı oğlu Himmet muhtar olmuş 300 kuruş yıllık maaş almıştır.

15.Cuma-del evvel. (Cemaziyel evvel ) 1256 ‘da ( M.1841) yılında köyde ilk ihtiyar heyetinde şu kişiler görev almıştır:

Karye-i Yavaşlar

İsmail Oğlu Mehmet

Dede oğlu Hasan

Tekke Şeyhi oğlu Halil

Hacı Hüseyin oğlu İbrahim

Hacı Halil oğlu Mustafa

                H.1267 M.1853 Yılına ait Evkaf Defteri EV. d. 17745.3 Numaralı Defterde:  Vakfı-ı zaviye-i Cebe Seki der karye-i Yavaşlar. Deruhte-i El-Hac Osman. Bedel-i aşar: 2300+105 zimem = 2405 guruş, geliri vardır.

5.Mart.1299 (R.5.Mart.1299/M.17.Mart.1883-Cumartesi) tarihli Evkaf Kaydı belgesinde Yavaşlar Karyesinde Cebe Seki Vakfı’nın 2641 guruş 20 para geliri yazılıdır. Bölgenin en fazla geliri olan bir zaviyedir.

Resmi 1900 yılı nüfus sayımında şu bilgiler vardır:

Yekûn Zükur (erkek)  Ünas (kadın)   Hane (ev)

667      330                  337                  96

Resmi 1915 yılı nüfus sayımında şu bilgiler vardır:

Yekûn Zükur  Ünas    Hane  

965      473      792      131

            Yavaşlar Kasabası Camii ve kitabesi

Yavaşlar ’da ilk cami Hicri 770-Miladi 1368 yılında yapılmıştır. Cami ile ilgili belgeler “Belgelerde Sandıklı Mescit ve Cami Vakıfları” isimli çalışmamızda geniş şekilde verilmiştir.

NOT: Sandıklı ve çevresine tarihi ve coğrafyası; cami, zaviye, çeşme vakıfları ile ilgili ayrı ayrı çalışmalarımız tamamlanmıştır. Her bilginin bir belgesi vardır. Belgelere dayalı olarak hazırlanan kitaplardan alıntı yapılarak bu yazımız hazırlanmıştır.

13.8.2013

Hüseyin HÜSREVOĞLU

Emekli Öğr. Araştırmacı-Yazar